Trong xã hội phong quyền, nhà vua là người nắm quyền hành tối tượng. Thậm chí ở thời đó, ý vua còn được coi là ý trời. Các nhân vật xung quanh nhà vua cũng có chỗ đứng nhất định trong xã hội, có quyền lực và vị thế riêng. Đặc biệt, các công chúa, hoàng tử là đối tượng kết hôn được nhiều người nhắm đến. Khi kết hôn với con trai, con gái của vua, họ có thể trở thành người của hoàng gia với địa vị cao, khiến nhiều người phải kính nể.
Trong cách xưng hô, nhiều người biết rằng con rể vua được gọi là phò mã. Để trở thành phò mã, các chàng trai thường phải có xuất thân cao quý, thuộc diện môn đăng hộ đối hoặc phải là người cực kỳ tài giỏi, dung mạo bất phàm.
Nhiều phò mã trong lịch sử Việt Nam là người có công lao lớn trong việc xây dựng, bảo vệ đất nước; có người thậm chí còn lên ngôi hoàng đế. Có thể kể đến một số nhân nổi tiếng như Lý Công Uẩn – con rể vua Lê Đại Hành, sau này trở thành vua Lý Thái Tổ, lập ra nhà Lý; Trần Liễu – con rể vua Lý Huệ Tông; Nguyễn Huệ – con rể vua Lê Hiển Tông, sau trở thành vua Quang Trung…
So với các phò mã, con dâu của nhà vua ít được mọi người nhắc đến hơn. Không phải ai cũng biết cách người xưa gọi con dâu của nhà vua.
Trước đây, con dâu của vua được gọi là hoàng tức. Sách “Chuyện Đông, chuyện Tây” đưa ra lý giải rằng “hoàng” là một thành tố chỉ các yếu tố liên quan đến nhà vua, hoàng tộc, “tức” là dạng viết tắt về phụ nữ. Kết hợp hai chữ này lại với nhau ta có từ “hoàng tức”, ý chỉ người phụ nữ hoàng gia, dùng để gọi con đâu của vua.
Con dâu của vua được gọi là hoàng tức.
Giống như phò mã, để trở thành hoàng tức, các cô gái phải trải qua quá trình tuyển chọn gắt gao. Mặc dù xã hội xưa không đề cao vị trí của phụ nữ nhưng người trở thành con dâu của vua vẫn phải đáp xứng các yêu cầu như xuất thân cao quý. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho nhà chồng, đặc biệt là với các hoàng tử. Họ có thể tận dụng thế lực của nhà vợ để lập công, tạo chỗ đứng vững chắc, giúp tăng cơ hội trở thành người thừa kế, lấy được ngai vàng sau khi nhà vua mất hoặc thoái vị. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp ngoại lệ khi các cô gái xuất thân bình thường nhưng có dung mạo xinh đẹp, tài năng xuất chúng lọt vào mắt xanh của hoàng tử.
