Có những câu tục ngữ như “mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất” hay “nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm” cho thấy lươn được coi là một thực phẩm rất bổ dưỡng.
Tuy nhiên, trong dân gian cũng có câu “dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng”, ám chỉ không phải tất cả các loại lươn đều an toàn để ăn. Một ví dụ điển hình là lươn “trông trăng”, loại lươn mà người ta khuyến cáo không nên tiêu thụ.
Vậy lươn “trông trăng” thực sự là gì và lý do tại sao nó lại không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu thêm về vấn đề này!
“Lươn trông trăng” là gì? Liệu loại lươn này có thực sự tồn tại?
Dân gian lưu truyền một truyền thuyết về “lươn trông trăng,” miêu tả loại lươn đồng này lớn hơn so với lươn ruộng bình thường và có hai đặc điểm đặc biệt. Thứ nhất, chúng ưa ăn xác động vật chết, như xác chó mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu nhìn trăng, vì vậy được gọi là “lươn mặt trăng.”
Dân gian lưu truyền một truyền thuyết về “lươn trông trăng,” miêu tả loại lươn đồng này lớn hơn so với lươn ruộng bình thường và có hai đặc điểm đặc biệt.
Câu chuyện này đã dẫn đến niềm tin rằng loại lươn này không thể ăn được. Ở một số nơi, người ta còn cho rằng lươn trông trăng có thể gây độc, ăn phải sẽ dẫn đến ngộ độc, thậm chí là tử vong.
Vậy thực tế có tồn tại “lươn trông trăng” không? Nếu có, làm sao để nhận diện và tránh ăn phải để tránh nguy hiểm? Truyền thuyết về lươn trông trăng lần đầu được ghi nhận trong lịch sử từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, qua câu chuyện một chàng trai ăn phải loại lươn này và chết vì ngộ độc. Kể từ đó, dân gian đã truyền miệng rằng lươn trông trăng rất độc.
Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết và không có bằng chứng khoa học xác thực về sự nguy hiểm của lươn đồng. Ở Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen phổ biến từ Bắc chí Nam, và chưa có trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.
Trên thực tế, khi bạn bắt lươn, đôi khi chúng sẽ ngẩng đầu lên khỏi mặt nước, điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn nổi lên để thở. Lươn đồng thường hoạt động mạnh vào ban đêm, đặc biệt là trong những đêm trăng sáng, khiến việc bắt lươn trở nên dễ dàng hơn.
Trên thực tế, khi bạn bắt lươn, đôi khi chúng sẽ ngẩng đầu lên khỏi mặt nước, điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn nổi lên để thở.
Một số người lớn tuổi ở các vùng quê cho rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, và có thể đó là “lươn trông trăng.” Tuy nhiên, những câu chuyện này phần lớn chỉ mang tính chất truyền thuyết và chưa có cơ sở khoa học nào chứng minh chúng là sự thật.
Tại sao không nên ăn “lươn trông trăng”?
Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật chết, điều này liên quan đến thói quen ăn uống của lươn đồng. Lươn là loài động vật ăn thịt khá hung dữ và có chế độ ăn đa dạng, bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim, và cả rắn.
Khi thiếu thức ăn, chúng có thể ăn xác các động vật chết như chó hoặc mèo. Những con lươn càng lớn thì càng có xu hướng ăn nhiều loại thức ăn này, khiến chúng dễ dàng mang theo vi khuẩn và ký sinh trùng, không thích hợp để tiêu thụ.
Thêm vào đó, lươn lớn còn được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không nằm trong thịt mà chủ yếu tồn tại trong máu lươn, nhưng độc tố này sẽ tăng lên khi lươn càng lớn. So với lươn nhỏ, việc chế biến lươn lớn để loại bỏ hoàn toàn nội tạng và máu sẽ phức tạp hơn. Nếu không nấu chín kỹ, nguy cơ ngộ độc vẫn có thể xảy ra.
