Nước mắm đã từ lâu trở thành biểu tượng không thể tách rời trong ẩm thực Việt Nam, được tôn vinh như một phần của “quốc hồn quốc túy”. Đây là một loại gia vị thiết yếu trong các bữa ăn hàng ngày, không chỉ bổ sung hương vị mà còn mang lại niềm tự hào cho người Việt về văn hóa ẩm thực đất nước mình.
Theo ý kiến của PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nước mắm không chỉ đơn thuần là một gia vị, mà còn là yếu tố quan trọng trong việc bảo tồn nét đẹp văn hóa ẩm thực của cộng đồng. Sự có mặt của nước mắm trong món ăn chính là điều kiện để tạo nên sự hấp dẫn và phong phú cho từng bữa ăn.
Nước mắm không chỉ là gia vị dùng để chấm, mà còn ẩn chứa giá trị dinh dưỡng đáng kể. Được chế biến từ cá, nước mắm cung cấp một lượng axit amin mang lại vị ngọt tự nhiên cho thực phẩm. Theo phân tích dinh dưỡng, trong 100g nước mắm cá có khoảng 35Kcal, 5.1g protein, 0.01g lipid, và 3.6g glucid, cùng nhiều khoáng chất quý giá như calci, sắt, magie và mangan.
Tuy nhiên, PGS Lâm cũng cảnh báo rằng nước mắm chứa một lượng muối đáng kể, do đó việc sử dụng quá nhiều có thể dẫn đến nguy cơ cao về việc ăn mặn. Để chế biến nước mắm, cần tới 20-25% lượng muối, khiến cho 10ml nước mắm tương đương với 2.5g muối. Chính vì vậy, cân nhắc sử dụng nước mắm một cách hợp lý là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe.
Để chế biến nước mắm, cần tới 20-25% lượng muối, khiến cho 10ml nước mắm tương đương với 2.5g muối
4 sai lầm thường gặp khi dùng nước mắm
Nước mắm, một biểu tượng ẩm thực Việt Nam, không chỉ đem đến hương vị đặc trưng mà còn chứa nhiều dưỡng chất. Tuy nhiên, nếu không biết sử dụng đúng cách, chúng ta có thể gặp phải những vấn đề sức khỏe. PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm đã chỉ ra 4 sai lầm phổ biến khi dùng nước mắm mà người tiêu dùng cần lưu ý.
Chấm đẫm nước mắm
Nhiều người Việt có thói quen chấm đồ ăn rất nhiều nước mắm, thậm chí còn lật mặt trước và mặt sau của món ăn để đảm bảo hương vị được thấm đều. Thói quen này có thể dẫn đến việc tiêu thụ quá mức muối, điều này không tốt cho sức khỏe. Theo PGS Lâm, người Việt hiện đang tiêu thụ khoảng 9,5g muối mỗi ngày, gần gấp đôi lượng khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Chuyên gia khuyến cáo nên hạn chế lượng muối trong bữa ăn, chấm nhẹ tay và tránh các món ăn quá mặn để bảo vệ sức khỏe.
Để tận hưởng hương vị nước mắm mà vẫn giữ gìn sức khỏe, chúng ta cần cân nhắc và sử dụng hợp lý trong chế biến và thưởng thức các món ăn.
Để tận hưởng hương vị nước mắm mà vẫn giữ gìn sức khỏe, chúng ta cần cân nhắc và sử dụng hợp lý trong chế biến và thưởng thức các món ăn
Thói quen thích ăn đậm vị
Nhiều người trong chúng ta thường có sở thích ăn mặn, thậm chí khi các thực phẩm đã được chế biến đậm đà, họ vẫn thường xuyên thêm nước mắm vào món ăn. Một ví dụ điển hình là việc chấm dưa muối với nước mắm, điều này cho thấy xu hướng ưa thích vị mặn vẫn hiện hữu trong bữa ăn hàng ngày.
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm chia sẻ một trải nghiệm thú vị: “Khi tôi đi ăn phở, tôi nhận thấy rằng nhiều người thường rót thêm nước mắm vào bát phở của họ. Họ nghĩ rằng càng ăn đậm vị thì càng ngon miệng. Tuy nhiên, họ không biết rằng trong một bát phở chín đã có tới 3,8 gram muối, trong khi bát phở tái chứa khoảng 3,34 gram muối.”
Dùng quá nhiều nước chấm
Trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, mỗi món ăn thường đi kèm với những loại nước chấm được chế biến tinh tế, mang lại hương vị độc đáo cho bữa ăn. Các loại nước chấm như nước mắm, mắm tôm, mắm tép hay mắm nêm đều có sức hấp dẫn riêng biệt.
Tuy nhiên, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm đã chỉ ra một thực trạng đáng chú ý, đó là sự phong phú của các loại nước chấm trên bàn ăn Việt Nam có thể dẫn đến việc tiêu thụ quá nhiều muối. Mặc dù mỗi loại nước chấm đều ngon và kích thích vị giác, nhưng việc dùng quá nhiều đồng nghĩa với việc hấp thụ vượt mức lượng muối cần thiết cho cơ thể.
Thói quen chấm đẫm và yêu thích hương vị đậm đà không chỉ gây ra thừa muối mà còn tạo áp lực lên tim và thận. Điều này làm tăng nguy cơ phát sinh các vấn đề về huyết áp, tim mạch và thận trong tương lai. Hơn nữa, chế độ ăn mặn còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi, dẫn đến nguy cơ loãng xương theo thời gian. Vì vậy, sự cân bằng trong việc sử dụng nước chấm là điều hết sức cần thiết để bảo vệ sức khỏe.
Sự cân bằng trong việc sử dụng nước chấm là điều hết sức cần thiết để bảo vệ sức khỏe
Đun nước mắm ở nhiệt độ cao
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm đã đưa ra một lưu ý quan trọng dành cho những ai thường xuyên sử dụng nước mắm trong chế biến món ăn. Bà khuyến cáo rằng không nên đun nước mắm và các thực phẩm khác ở nhiệt độ cao vì điều này có thể dẫn đến hiện tượng biến chất.
Theo PGS Lâm, khi đun nấu ở nhiệt độ cao, các thành phần như protein và lipid trong thực phẩm có thể bị biến đổi. Đặc biệt, trong nước mắm còn chứa axit amin, và việc xử lý ở nhiệt độ cao có thể làm thay đổi cấu trúc của những chất này, từ đó ảnh hưởng đến hương vị và giá trị dinh dưỡng của sản phẩm. Do đó, để đảm bảo giữ lại các chất dinh dưỡng cũng như hương vị đặc trưng, người tiêu dùng nên chú ý đến cách chế biến và tránh nấu nước mắm ở nhiệt độ quá nóng.
Hướng dẫn sử dụng nước mắm hợp lý
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm đã đưa ra một số gợi ý về cách sử dụng nước mắm sao cho hợp lý nhằm đảm bảo ngon miệng nhưng vẫn tốt cho sức khỏe. Để giảm độ mặn của nước mắm, bà khuyên người tiêu dùng có thể pha loãng bằng cách thêm một chút chanh, ớt hoặc tỏi. Những nguyên liệu này không chỉ giúp làm giảm độ mặn mà còn tăng thêm hương vị cho món ăn.
Ngoài ra, đối với những ai có thói quen ăn mặn, PGS Lâm cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bổ sung rau xanh vào bữa ăn. Rau xanh chứa nhiều kali, có tác dụng lợi tiểu, giúp cơ thể đào thải muối hiệu quả hơn. Khi bài tiết được nhiều nước, lượng muối trong cơ thể sẽ giảm đáng kể.
Tuy nhiên, cách tốt nhất vẫn là hạn chế lượng muối tiêu thụ hàng ngày. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người lớn nên giảm lượng muối xuống dưới 5g mỗi ngày để đảm bảo sức khỏe tốt hơn.
