Tại nhiều vùng nông thôn của Việt Nam, đặc biệt là khu vực miền Trung, có một loại hải sản mang tên khá đặc biệt mà người dân thành phố ít khi có dịp nếm thử, đó chính là cá vặt.
Cá vặt không phải là tên gọi cho một loài cá cụ thể nào, mà là một thuật ngữ dùng để chỉ một tập hợp các loại cá nhỏ, thường có kích thước tương đương với ngón tay cái, như cá còm, cá bống, cá mương, cá rô, và cá cấn… Những loại cá này được thu gom, làm sạch và để ráo nước trước khi chế biến. Chúng có thể được nấu theo nhiều cách khác nhau như kho tộ, kho tiêu, hay nấu canh chua, mang đến những hương vị đậm đà và gần gũi với ẩm thực miền quê.
Ngày xưa, khi cuộc sống còn nhiều khó khăn, các món ăn từ cá vặt trở thành biểu tượng của sự giản dị nhưng lại mang đậm hương vị quê hương, gắn liền với những người dân nghèo.
Ngày xưa, khi cuộc sống còn nhiều khó khăn, các món ăn từ cá vặt trở thành biểu tượng của sự giản dị nhưng lại mang đậm hương vị quê hương, gắn liền với những người dân nghèo
“Quá khứ của tôi in dấu với những con cá đồng, hến, cua và tép mỗi khi hè về. Dưới cái nắng oi ả miền Trung, bọn trẻ trong xóm thường hào hứng đi nhặt cá vặt sau những lần lưới kéo lên,” anh Hoàng, một người dân ở TP. Vinh, Nghệ An, chia sẻ.
Hình ảnh người lớn chia nhau cá theo từng ký thì trẻ em lại vui vẻ khoe mẽ cá vặt. Anh nhớ nhất là món cá vặt kho lá nghệ do mẹ nấu. Món ăn này được chế biến trên bếp củi, không chỉ giữ nguyên hương vị đặc trưng của cá đồng mà còn làm cho thịt cá chắc, xương mềm. Chả thế mà nồi cá nào cũng bị vét sạch, vì nó khiến bữa cơm trở nên ngon miệng hơn.
Giờ đây, khi đã rời xa quê nhà, dù có nhiều món ngon khác, anh vẫn không thể quên hương vị của nồi cá vặt ngày xưa. Mỗi khi trở về quê, anh đều tranh thủ ra chợ mua một mớ cá vặt, bởi hiện tại, cá đồng đã trở nên khan hiếm. “Thỉnh thoảng về quê, tôi mới tìm thấy cá vặt được bán với giá khoảng 80.000-100.000 đồng/kg. Tôi không ngần ngại làm sạch và cho vào tủ lạnh mang ra Hà Nội để kho tiêu, vừa mới lạ vừa đầy hương vị,” anh tâm sự.
Hình ảnh người lớn chia nhau cá theo từng ký thì trẻ em lại vui vẻ khoe mẽ cá vặt
Chị Lan, cư dân của Cửa Lò, Nghệ An, đã bắt đầu rao bán cá vặt qua các trang mạng xã hội và không ngờ rằng món ăn giản dị này lại trở thành tâm điểm thu hút nhiều người. Chị chia sẻ: “Tôi luôn nghĩ rằng cá vặt chỉ là món quà của tuổi thơ cho những đứa trẻ quê nhà, nhưng khi tôi đăng bán, đơn hàng cứ tăng lên đều đặn. Khởi đầu chỉ vài chục đơn mỗi ngày, giờ đây tôi có những khi bán tới cả trăm đơn”.
Cá vặt, là những loại cá nhỏ, thường chỉ xuất hiện trong những ngày nhất định. Chị Lan cho biết, giờ đây, việc tìm kiếm cá vặt đã trở thành thử thách. “Mỗi 1-2 tuần tôi mới gom được một mẻ từ những thuyền đánh cá. Nhiều người không biết rõ về cá vặt, và họ thường tò mò hỏi về nó. Thực chất, đây là tập hợp của những loại cá nhỏ được thu gom lại”.
Vào đầu năm, nhu cầu với cá vặt càng tăng cao. Người dân thành phố thường đổ về biển Cửa Lò để mua cá vặt, với giá khoảng 300.000 đồng/kg, để đổi khẩu vị trong những ngày đầu năm mới. Các ngư dân cũng cho biết, trái ngược với những ngày khác trong năm khi cá vặt có giá rẻ hơn, sau Tết giá cả lại tăng do thiếu nguồn cung và lượng người tìm mua rất đông. “Thuyền ít ra khơi, nhưng người hỏi mua thì lại nhiều, nên giá cá cũng tăng theo,” những người đi thuyền cho biết.
