Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương, chiếm 10,3% dân số.
Ước tính mỗi năm có 3 triệu người trên toàn cầu tử vong do COPD, con số này dự kiến còn tăng do dân số già hóa và sự gia tăng các yếu tố nguy cơ như khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, phơi nhiễm với bụi mịn và khí độc hại.
Riêng tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 100.000 người tử vong do ảnh hưởng từ khói thuốc lá, trong đó nhiều người vẫn đang trong độ tuổi lao động, là trụ cột gia đình. Tiến sĩ Angela Pratt nhấn mạnh, thuốc lá truyền thống, các sản phẩm chứa nicotine, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều gây tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp nghiêm trọng, bao gồm COPD.
Bác sĩ Phạm Văn Luận, khoa Nội Hô hấp, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết những người hút thuốc lá, thuốc lào có nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cao nhất. Khói thuốc, dù chủ động hay thụ động, đều là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Nhóm hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 3,4 lần so với người không hút, áp dụng cho cả hai giới.
Ngoài ra, những người làm việc trong môi trường nhiều bụi, hóa chất với thời gian dài, cường độ mạnh cũng dễ mắc COPD. Nếu kết hợp với khói thuốc, bệnh có thể tiến triển nhanh và nghiêm trọng hơn.
Bác sĩ Luận cảnh báo thêm, ô nhiễm không khí, cả trong và ngoài nhà, cũng là một yếu tố nguy cơ đáng lo ngại. Không khí ô nhiễm ở đô thị ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim và phổi, trong khi ô nhiễm trong nhà từ khói bếp than, củi, rơm rạ – đặc biệt ở những nơi thông gió kém – có thể làm tăng nguy cơ mắc COPD.
Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Văn Thành, Trưởng khoa Bệnh phổi mạn tính, Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết các tác nhân như khói thuốc, ô nhiễm không khí và hóa chất độc hại làm tăng bài tiết đờm, thay đổi cấu trúc đường dẫn khí, dẫn đến hẹp phế quản, phá hủy nhu mô phổi. Từ đó, luồng khí ra vào phổi bị rối loạn, gây ra các triệu chứng đặc trưng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Người mắc COPD thường có các triệu chứng như:
- Khó thở
- Ho và khạc đờm mạn tính
- Tức nặng ngực
Bệnh nhân COPD dễ gặp các đợt cấp tính, tức là tình trạng bệnh trở nặng hơn với ho, khạc đờm, khó thở nghiêm trọng hơn, thường do nhiễm trùng hoặc ô nhiễm không khí. Các đợt cấp này xuất hiện nhiều hơn vào thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi đột ngột.
Để phòng ngừa đợt cấp, bác sĩ Thành khuyến cáo người bệnh COPD nên:
- Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh
- Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như khói thuốc, bụi, hóa chất độc hại
- Tập luyện phục hồi chức năng phổi với các bài tập như thở hoành, thở chúm môi, đi bộ thường xuyên
Việc kiểm soát tốt môi trường sống và duy trì lối sống lành mạnh giúp bệnh nhân COPD hạn chế nguy cơ đợt cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống.
