Theo PGS.TS Phạm Cẩm Phương – Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, có đến 90% ca ung thư phổi liên quan đến khói thuốc.
Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó 70 chất gây ung thư như benzene, formaldehyde, và nitrosamine. Những chất này làm tổn thương tế bào phổi, dẫn đến đột biến gen.
Ngoài ra, phơi nhiễm hóa chất (amiăng, asen, khí radon), ô nhiễm không khí, và tiếp xúc phóng xạ cũng làm tăng nguy cơ. Về nội sinh, đột biến gen như EGFR, KRAS, ALK… có thể khiến tế bào phát triển bất thường.
Ngoài những yếu tố trên, nguyên nhân do tuổi tác (trên 50 tuổi), tiền sử bệnh phổi (COPD, lao), di truyền (gia đình có người mắc ung thư phổi), và suy giảm miễn dịch cũng là yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi.
“Đặc biệt ung thư phổi còn liên quan đến chế độ ăn. Một số nghiên cứu chỉ ra chế độ ăn ít rau xanh, nhiều thịt đỏ, hoặc sống trong môi trường ô nhiễm khói bụi cũng góp phần gây bệnh”, PGS Phương thông tin.
Đáng chú, ung thư phổi ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng. Khi khối u phát triển, người bệnh có thể gặp:
– Ho kéo dài (trên 2 tuần), ho ra máu.
– Đau tức ngực, khó thở, khàn tiếng.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài.
– Giai đoạn muộn: Đau xương, đau đầu (di căn não), phù vùng cổ mặt.
“Nếu có các triệu chứng này, người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra”, bác sĩ Phương nhấn mạnh.
Theo vị bác sĩ, việc phát hiện sớm ở giai đoạn I (khối u dưới 4cm, chưa di căn) giúp tỷ lệ sống sau 5 năm đạt 90%. Ở giai đoạn muộn (III-IV), tỷ lệ này giảm xuống dưới 20%.
Vì thế, PGS Phương khuyến cáo nên tầm soát ung thư phổi định kỳ, đặc biệt với người hút thuốc lá trên 20 năm. Hiện nay, phương pháp chụp CT liều thấp cho phép phát hiện tổn thương nhỏ từ 2-3mm và giúp phát hiện sớm ung thư phổi.
Phương pháp này cũng giúp giảm 20% lượng phóng xạ so với CT thường, hiệu quả phát hiện khối u giai đoạn sớm.
Còn với những người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi (cha mẹ, anh chị em) có nguy cơ cao gấp 2-3 lần người khác, nên tầm soát sớm từ lứa tuổi 40.
Những người có tiếp xúc với amiăng, khí radon trong công việc, bệnh nhân có tiền sử bệnh phổi mạn tính… cũng nên thực hiện tầm soát ung thư phổi.
Để giảm nguy cơ mắc ung thư phổi, mỗi người nên bỏ thuốc lá; tránh tiếp xúc khói thuốc thụ động, hóa chất độc hại.
Ở các khu vực có ô nhiễm, nên đeo khẩu trang chống bụi mịn.
Bên cạnh đó, cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường rau họ cải (bông cải xanh, cải xoăn), thực phẩm giàu vitamin C, E. Ngoài ra nên tập thể dục 30 phút/ngày để tăng đề kháng.
