Hoa, quả là hai thứ không thể thiếu trong các lễ cúng của các gia đình Việt. Nhiều người băn khoăn về vị trí đặt đĩa trái cây nên ở bên phải hay ở bên trái bàn thờ mới phù hợp với quy tắc của người xưa.
Đĩa trái cây nên đặt bên phải hay ở phía bên trái bàn thờ?
Theo quan niệm dân gian, từ xa xưa, bát hương được đặt ở ngay giữa bàn thờ, tượng trưng cho vị trí trung tâm, tinh tú hội tụ. Hai bên bát hương sẽ được để đèn dầu hoặc nến. Mâm ngũ quả được đặt ở trước, bát hương được đặt ở phía sau tính theo hướng của người cúng nhìn về phía bàn thờ.
Ông cha ta ngày xưa áp dụng việc bố trí theo nguyên tắc “đông bình tây quả”. Cách sắp xếp này được bắt nguồn từ quy luật tự nhiên, mặt trời sẽ mọc đằng đông và lặn ở đằng tây cũng như quy luật các cây cối phải đơm hoa rồi mới kết trái. Vì vậy, ở trong thờ cúng, lọ hoa sẽ được đặt ở phía đông, mâm ngũ quả sẽ được đặt ở phía tây.
Cách xác định hướng ở trên ban thờ như sau:
– Hướng từ bên trong ban thờ nhìn ra, tức bên trái của ông bà (bên tả) sẽ được coi là phía đông.
– Hướng ngược lại (bên hữu) sẽ được coi là phía tây.
Quan niệm này bắt nguồn từ thói quen đó là bàn thờ gia tiên thường đặt ở giữa căn nhà theo hướng nam. Bình hoa sẽ đặt ở bên trái bàn thờ (phía đông). Đĩa trái cây sẽ đặt ở bên phải (phía tây), điều này cũng sẽ tiện cho việc bày biện.
Những loại trái cây thường được dâng lên trên ban thờ
Trên bàn thờ, mọi người sẽ thường bày 5 loại quả, xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành với các yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. 05 yếu tố cơ bản này sẽ tạo nên vũ trụ theo quan niệm của người phương Đông xưa.
Thông thường, mâm ngũ quả sẽ bao gồm 05 loại quả có màu sắc khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, lê trắng, quýt cam, hồng đỏ được tượng trưng cho 05 mong ước trong cuộc sống hằng ngày: Phú (giàu có) + quý (sang trọng) + thọ (sống lâu) + khang (khỏe mạnh) + ninh (bình yên). Dưới đây là một số lựa chọn khá phổ biến:
+ Cam, quýt, bưởi
Các loại quả cam, quýt hình dáng tròn như những đồng xu, được cho là ngụ ý sẽ mang đến nhiều tài lộc, tiền bạc. Ngoài ra, màu sắc vàng, đỏ tượng trưng cho sự may mắn. Nhiều gia đình thường chọn loại bưởi ruột đỏ để dâng cúng cầu may.
+ Thanh long
Quả thanh long vỏ đỏ với những cái tai xanh, mập mạp hướng lên trên, biểu tượng cho sự hanh thông và phát triển. Nhiều người chọn bày cúng thanh long để cầu mong cuộc sống gặp được thời vận tốt như rồng gặp mây.
+ Phật thủ
Quả phật thủ cũng được nhiều người lựa chọn để bày biện trong các mâm lễ cúng. Không chỉ có hương thơm nhẹ nhàng, dễ chịu, hình dáng của quả này tựa như bàn tay Phật, có ý nghĩa cầu mong cho sự che chở, bình an.
+ Xoài
Màu vàng của quả xoài thuộc hành Kim, được tượng trưng cho tiền bạc. Loại quả này được người miền Nam bày biện trên bàn thờ cũng vì tên gọi của nó gần gần với chữ “xài”, với mong muốn được tiêu xài thoải mái, cuộc sống sung túc. Nó được xếp cùng 4 loại trái cây khác ở trong mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam để tạo thành bộ “cầu sung dừa đủ xoài”.
