Trong hành trình nuôi dạy con cái, nhiều bậc phụ huynh thường có những động cơ cá nhân khá rõ ràng. Việc đầu tư vào những tác phẩm văn học nổi tiếng, chẳng hạn, không chỉ đơn thuần là để khuyến khích khả năng viết lách của trẻ. Nhiều cha mẹ còn cho con tham gia các lớp học bổ trợ, với mong muốn con cái không bị tụt lại phía sau trong cuộc đua học tập. Thậm chí, họ thường chỉ chọn những môn học có thể nâng cao điểm số, nhằm đạt được thành tích tốt nhất.
Khi đánh giá việc có nên khuyến khích trẻ làm một điều gì đó, tiêu chí chính thường xoay quanh tính hữu ích của nó, đặc biệt là trong lĩnh vực học tập. Tuy nhiên, động cơ này có thể dẫn đến những hệ lụy không mong muốn. Khi các bậc phụ huynh hành động từ góc độ vị lợi, đôi khi hiệu quả cuối cùng lại không đạt được như kỳ vọng.
Bên dưới bầu không khí vị kỷ đó, có thể cảm nhận được sự lo lắng không nguôi của cha mẹ, và điều này không sớm thì muộn sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Chúng có thể cảm thấy áp lực, dẫn đến việc đánh mất niềm đam mê học tập và cảm giác tự tin vào khả năng của bản thân.
Trong quá trình nuôi dạy con, sự vội vã trong việc mong đợi kết quả có thể là nguyên nhân dẫn đến thất bại. Đôi khi, cho phép trẻ tiến bước chậm rãi, thử nghiệm những điều tưởng chừng như “vô ích” có thể là chìa khóa mở ra những khám phá thú vị, khiến cha mẹ thực sự bất ngờ.
Chơi đùa
Trong suốt quá trình giảng dạy của mình, một giáo viên mẫu giáo đã chia sẻ rằng câu hỏi thường gặp nhất từ các bậc phụ huynh là: “Liệu con tôi có đủ thời gian chơi hàng ngày không?”.
Những bậc phụ huynh, khi nhận thức rằng hoạt động chính của mẫu giáo là chơi đùa, thường tỏ ra lo lắng và phàn nàn: “Sao không dạy bảng chữ cái? Không học phép tính sao? Như vậy, khi lên tiểu học, con tôi sẽ theo kịp bạn bè sao?”.
Trong suy nghĩ của nhiều cha mẹ, việc chơi được xem như một hoạt động “vô bổ”.
Khi trẻ lớn lên, thời gian dành cho việc vui chơi thường là điều đầu tiên bị cắt giảm.
Người ta thường cho rằng vui chơi và học hỏi là hai khái niệm đối kháng, thậm chí có thể gây hại cho sự phát triển.
Tuy nhiên, thực tế lại chứng minh rằng hoạt động chơi đùa là cực kỳ quan trọng đối với trẻ em. Chúng không chỉ góp phần phát triển nhiều kỹ năng khác nhau mà còn giúp tạo nên những kỷ niệm đẹp trong tuổi thơ.
Chẳng hạn, khi trẻ tham gia vào trò chơi “gia đình”, họ thường rất thích thú với việc giả vờ nấu ăn, bày biện dụng cụ, hay chơi vai trò cha mẹ. Qua những hoạt động tưởng chừng đơn giản và không có mục đích này, trẻ đã rèn luyện được các kỹ năng vận động tinh, cải thiện khả năng giao tiếp và học hỏi các quy tắc trong cuộc sống.
Không chỉ dừng lại ở đó, niềm vui mà trẻ trải qua khi chơi đùa cũng rất quý giá. Đối với trẻ em, những hành động tưởng chừng như tầm thường lại chính là nền tảng cho những khả năng và kỹ năng mà chúng sẽ mang theo suốt cuộc đời.
Niềm vui mà trẻ trải qua khi chơi đùa cũng rất quý giá
Có sở thích “vô bổ”
Mới đây, một phụ huynh đã dán thông báo tìm kiếm đồ vật ở cửa thang máy với nội dung vô cùng cảm động. Trong thông báo, họ đã viết: “Đây là những thẻ bài mà con tôi đã cất công sưu tầm trong một thời gian dài, chúng mang ý nghĩa đặc biệt đối với bé. Nếu ai nhặt được, xin hãy liên hệ với chúng tôi. Chân thành cảm ơn!”
Tờ thông báo này đã thu hút sự chú ý và cảm động của cư dân mạng. Điều khiến phụ huynh này trân trọng không hẳn là bộ thẻ bài, mà chính là tình cảm con trẻ dành cho món đồ mà chúng yêu thích.
Nhiều trẻ em thường bị cuốn hút bởi những thứ nhỏ nhặt hoặc có những sở thích đặc thù, và niềm vui của chúng đến từ những điều được coi là “vô bổ”. Dù vậy, những cảm xúc này thường bị bỏ qua hoặc không được người lớn thấu hiểu.
Khi kết quả học tập của trẻ không như mong đợi, chúng ta dễ dàng phớt lờ sở thích của trẻ, xem chúng như nguyên nhân gây trở ngại và lập tức cấm đoán. Thế nhưng, nếu sở thích đó không vi phạm các chuẩn mực đạo đức và an toàn, thì nó không nên bị xem là yếu tố cản trở việc học.
Để đảm bảo một tuổi thơ trọn vẹn và hạnh phúc, trẻ cần có thời gian để theo đuổi những điều mà chúng yêu thích. Mặc dù những sở thích này có thể không giải quyết được vấn đề cụ thể nào, nhưng chúng lại tạo ra những tích cực, mang đến sự lạc quan cho tâm hồn trẻ thơ.
Khi gắn bó với những sở thích tưởng chừng như đơn giản, trẻ em không chỉ đang tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ mà còn đang xây dựng những kỷ niệm quý giá. Những trải nghiệm này là vô giá và có thể trở thành những tài sản tinh thần quý báu suốt cuộc đời của trẻ.
Khi gắn bó với những sở thích tưởng chừng như đơn giản, trẻ em không chỉ đang tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ mà còn đang xây dựng những kỷ niệm quý giá
Đọc sách giải trí
Một trong những quan điểm phổ biến mà tôi thường nghe từ các bậc phụ huynh là: “Sách vớ vẩn có thể gây hại”. Họ cho rằng những tài liệu đọc ngoài chương trình học thường không có giá trị, và những cuốn sách không liên quan đến việc học như bồi dưỡng kiến thức hay ôn thi đều là “sách thừa thãi”. Do đó, con cái họ chỉ được phép đọc những sách do giáo viên chỉ định hoặc các tài liệu ôn luyện thi cử.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần hiểu là hứng thú là yếu tố then chốt khơi dậy niềm đam mê đọc sách ở trẻ em. Khi trẻ được thoải mái lựa chọn những cuốn sách theo sở thích của mình, chúng sẽ có động lực để đọc và duy trì thói quen này. Những cuốn sách mà người lớn cho là “hay” đôi khi không phải là lựa chọn hàng đầu của trẻ, đơn giản vì chúng cần thời gian để khám phá và tìm hiểu.
Sách giải trí thực sự có thể kích thích sự yêu thích đọc sách của trẻ. Miễn là nội dung không gây hại, việc trẻ yêu thích những cuốn sách mang tính giải trí không phải là điều tiêu cực. Thay vào đó, chúng ta cần theo dõi những thay đổi trong sở thích của trẻ và hướng dẫn chúng một cách phù hợp, nhằm khơi gợi thêm niềm đam mê đọc sách cho các con.
Sách giải trí thực sự có thể kích thích sự yêu thích đọc sách của trẻ
Trải nghiệm cuộc sống
Có thể thấy, tuổi thơ của trẻ em hiện nay dường như đang chịu nhiều áp lực. Ngày trước, con đường vào đại học không phải là lựa chọn duy nhất, và việc không học giỏi nhưng vẫn sống vui vẻ, độc lập là điều rất bình thường. Trẻ em thời đó biết gấp chăn hay rửa bát, và những điều nhỏ bé ấy đã mang lại hạnh phúc cho gia đình.
Tuy nhiên, trong xã hội ngày nay, việc làm cha mẹ trở nên phức tạp hơn. Thành tích học tập trở thành thước đo duy nhất để đánh giá trẻ, và nếu không đạt yêu cầu, trẻ thường cảm thấy mình đã thất bại. Điều này dẫn đến tâm trạng cô đơn và cảm giác vô nghĩa ở những độ tuổi lẽ ra phải ngập tràn sự hồn nhiên và vui vẻ.
Khi một đứa trẻ muốn giúp mẹ nấu ăn, nó thường bị đuổi ra với lý do rằng đó là những việc “lặt vặt”, trong khi việc học mới là điều quan trọng. Hậu quả là trẻ thiếu đi những trải nghiệm thực tế, sự tự chủ và lòng tự tin, dẫn đến việc chúng không thể nhận thức đầy đủ về hạnh phúc và chỉ biết lo lắng về việc học hành.
Hạnh phúc chính là điều cốt lõi trong cuộc sống của trẻ em. Niềm cảm xúc này thường tồn tại trong những khoảnh khắc giản dị của cuộc sống: cùng nhau dọn dẹp, đi dạo hay học nấu ăn. Những trải nghiệm này giúp trẻ thấy được nhiều khía cạnh của cuộc sống, từ đó tránh cảm giác “trống rỗng”.
Có một câu nói nổi tiếng rằng: “Cuộc sống chính là giáo dục”. Đưa trẻ ra khỏi môi trường học thuật khô cứng, để chúng tự trải nghiệm cuộc sống chính là cách đánh thức bản năng sống đầy sức sống của chúng.
Thật ra, không có tiêu chuẩn chính xác nào để đánh giá việc gì là có ích hay vô ích trong sự phát triển của trẻ. Nhiều điều tưởng như không quan trọng lúc này lại có thể trở thành nguồn dinh dưỡng cho sự trưởng thành sau này. Như Trang Tử đã từng nói: “Mọi người đều biết công dụng của những thứ hữu ích, nhưng không ai biết công dụng của những thứ vô dụng”.
Cuối cùng, để đồng hành cùng sự trưởng thành của con cái, cha mẹ cũng nên thả lỏng, dọn dẹp bớt những tiêu chuẩn cứng nhắc về “việc có ích”. Thay vào đó, tham gia vào những hoạt động có vẻ “vô bổ” có thể làm phong phú thêm cuộc sống của trẻ và giúp chúng phát triển toàn diện hơn.
