Việt Nam có đa dạng các loại rau gia vị tạo nên mùi hương độc đáo cho nhiều món ăn. Tuỳ vào điều kiện thổ nhưỡng, mỗi nơi sẽ có một loại rau gia vị đặc trưng. Trong số đó phải kể tới rau lá é ở các tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
Lá é là một phần của cây é. Cây é còn có tên khác là tiến thực, é trắng, hương thảo, húng lông, trà tiên, húng quế lông, là loài cây thân nhỏ, thuộc họ hoa môi, chi húng quế. Cây cao khoảng 50cm, hoa màu trắng, thân và lá có màu xanh lục nhạt, có lông 2 bề mặt, mép lá có răng cưa. Vì có mùi thơm đặc trưng và hương vị hấp dẫn, trước đây lá é được xem là sản vật tiến vua, dâng lên vua chúa.
Khoảng 2 năm trở lại đây, lá é rộ lên ở thành phố, được nhiều người bán trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử. Mỗi kg lá é có giá khoảng 70.000 đồng.
Tác dụng của lá é đối với sức khỏe
Lá é thường được sử dụng như một loại rau trong nấu nướng nhưng nó đồng thời cũng có tác dụng tốt cho sức khỏe. Thân và lá é đều thơm, có vị cay, tính ấm. Theo y học cổ truyền, lá é có tác dụng phát hãn, giải biểu, khu phong, lợi thấp, tán ứ, chỉ thống nên được dùng chữa chướng bụng, đau bụng, nôn mửa, ăn không tiêu, cảm cúm, sốt, đau đầu, bệnh răng miệng, tưa lưỡi, viêm bàng quang, đái rắt, đái buốt,…
Phòng ngừa ung thư: Nghiên cứu đã nhận thấy trong tinh dầu lá é rất giàu các nhóm chất chống oxy hóa mạnh như chavicol, linalool, flavonoid hay steroid. Những hoạt chất này là thành tố vô cùng quan trọng giúp tạo nên “hàng rào” bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của gốc tự do, góp phần phòng ngừa các bệnh ung thư.
Bảo vệ tim mạch: Các chất chống oxy hóa có trong lá é cũng có thể làm giảm hình thành cục máu đông ở thành mạch, do đó hạn chế được tình trạng tắc nghẽn mạch máu, giúp máu lưu thông tới tim thuận lợi, bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm thiểu tỉ lệ mắc bệnh mạch vành.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết: Ăn lá é còn có thể giúp kiểm soát đường huyết ổn định. Bới trong lá é có một số hoạt chất có khả năng ức chế hoạt động của α-glucosidase và αamylase, giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường.
Giảm đầy bụng, khó tiêu: Uống nước lá é có thể giúp giảm bớt tình trạng đầy bụng, khó tiêu khiến bạn khó chịu. Vì vậy, nếu cảm thấy bụng ậm ạch khó chịu, bạn có thể nghĩ tới việc sử dụng lá é.
Một số bài thuốc quen thuộc từ loại rau đặc sản
Chữa đau bụng, chướng bụng, ăn không tiêu, nôn mửa: Cành cây và lá é phơi khô, sau đó thái nhỏ sắc lấy nước uống trong ngày. Mỗi lần sắc nước khoảng 10 – 20g.
Chữa táo bón: Ngâm khoảng 5-10g hạt é trong 100ml nước ấm cho đến khi bên ngoài hạt được bao bọc bởi một lớp chất nhầy màu trắng rất nhớt. Sau đó cho đường vào, khuấy đều và uống.
Chữa cảm mạo, cảm cúm, sốt, nhức đầu: Lá é tươi (20-30g), dùng riêng hoặc phối hợp với nhiều loại lá thơm khác như lá bưởi, lá chanh, lá cúc tần,… mỗi thứ 10g, nấu lấy nước cho mồ hôi ngoài.
Chữa viêm lợi, chảy máu lợi, tưa lưỡi: Rửa sạch lá é tươi, giã nát cùng với vỏ lụa ở mặt trong của vỏ cây sổ(mỗi thứ 30g). Sử dụng nhiều lần trong ngày.
Chữa viêm thận, viêm bàng quang, đi tiểu nhiều lần, tiểu buốt: Pha khoảng 3 – 6 giọt tinh dầu é với siro và nước thành dạng nhũ tương, uống trong ngày.
