|
Trong một số trường hợp, các thành phần của mỡ máu vượt khỏi giá trị bình thường nên được gọi là rối loạn mỡ máu. Ảnh: Shutterstock.
|
Mỡ máu hay lipid máu là thành phần quan trọng của cơ thể. Chúng tham gia vào cấu trúc tế bào của tất cả mô, hoạt động của não bộ, sản xuất các nội tiết tố (hormone), dự trữ vitamin…
Bác sĩ chuyên khoa II Vũ Thị Hương, Trưởng khoa Hóa sinh, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, phân tích mỡ luôn có mặt trong máu của người bình thường và duy trì ở một giới hạn cho phép (giới hạn bình thường). Trong một số trường hợp, các thành phần của mỡ máu vượt khỏi giá trị bình thường nên được gọi là rối loạn mỡ máu.
Hậu quả của rối loạn mỡ máu
Theo thống kê về Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, rối loạn lipid máu (thường gọi là mỡ máu cao) gây ra gần 4,4 triệu ca tử vong, tương đương 7,78% số ca không qua khỏi trên toàn cầu. Mỡ máu cao được xác định là một trong các yếu tố nguy cơ chính của nhiều bệnh mạn tính không lây.
Tại Việt Nam, cứ 10 người trưởng thành thì có 3 người bị cholesterol cao (chiếm tỷ lệ 30%). Riêng khu vực thành thị, tỷ lệ người 25-74 tuổi có chỉ số cholesterol cao lên tới 44,3%. Đây là kết quả điều ra theo mẫu dịch tễ học, số lượng thực tế người bị mỡ máu cao có thể còn lớn hơn.
Theo bác sĩ Hương, rối loạn mỡ máu là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh lý tim mạch. Bệnh xơ vữa động mạch cũng là hậu quả của rối loạn mỡ máu lâu ngày. Chúng diễn biến thầm lặng hàng chục năm, cho đến khi xuất hiện các triệu chứng trầm trọng như cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, đột quỵ …
Nguyên nhân của bệnh là các mảng vữa xơ phát triển làm hẹp lòng động mạch. Từ đó, chúng làm giảm cung cấp máu, oxy và các chất dinh dưỡng cho các tổ chức tại nơi động mạch đó đi qua. Nghiêm trọng nhất là khi tắc nghẽn mạch máu tại não và tim gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim.
Bản chất của các mảng xơ vữa được hình thành từ chất béo, cholesterol, canxi và một số chất khác tích tụ trong thành động mạch. Theo thời gian, các mảng bám đó xơ cứng lại, chúng có thể nứt và viêm loét tạo điều kiện cho tiểu cầu kết dính với nhau hình thành huyết khối.
Cục huyết khối bong ra rồi di chuyển trong lòng mạch có thể gây tắc ở bất kỳ nơi nào chúng đi qua gây ra nhồi máu não, tai biến mạch máu não, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, thậm chí có thể tử vong.
Vì sao cần xét nghiệm mỡ máu?
Theo bác sĩ Hương, việc xét nghiệm mỡ máu định kỳ không những có giá trị trong tiên lượng, chẩn đoán và theo dõi điều trị rối loạn chuyển hóa mỡ mà còn có giá trị trong phòng bệnh tim mạch.
 |
|
Người thừa cân, béo phì nên xét nghiệm mỡ máu định kỳ 3 tháng/lần .Ảnh: Jarun Ontakrai. |
Vị chuyên gia cho hay những trường hợp dưới đây cần chú ý xét nghiệm mỡ máu định kỳ:
- Người thừa cân, béo phì (3 tháng/lần).
- Có tiền sử gia đình mỡ máu cao (3 tháng/lần).
- Xơ vữa động mạch, cao huyết áp, đái tháo đường, suy giáp…(1 tháng/lần)
- Hút thuốc lá, ít vận động (3 tháng/lần).
- Đang điều trị rối loạn chuyển hóa mỡ (1 tháng/lần)
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ (6 tháng/lần).
Trước khi lấy mẫu, người bệnh cần nhịn ăn. Lấy máu tại thời điểm cách bữa ăn gần nhất ≥10 giờ để đảm bảo kết quả được chính xác nhất.
Việc phân tích kết quả phải do bác sĩ thực hiện và đưa ra lời khuyên cụ thể dựa trên việc tổng hợp khai thác tiền sử gia đình, bệnh sử, các yếu tố nguy cơ và xét nghiệm khác. Nếu cần, bác sĩ có thể xem xét để kiểm tra thêm các xét nghiệm thăm dò khác như siêu âm, chụp mạch, điện tâm đồ, siêu âm Doppler…
Người dân có thể nhận kết quả xét nghiệm mỡ máu trong vòng 1-2 giờ sau khi lấy máu xét nghiệm.
