Một nhà tâm lý học nổi tiếng đã từng chia sẻ: Năng lượng của con người có sự phân cấp rõ ràng. Trẻ em với năng lượng dồi dào giống như ánh sáng mặt trời, luôn tràn đầy hứng khởi và phát ra năng lượng sáng chói. Ngược lại, những trẻ có năng lượng thấp thường tỏ ra thụ động, dễ dàng thu mình và chịu thiệt thòi trước áp lực.
Khi trẻ nhỏ cảm thấy thiếu động lực hoặc đam mê, thay vì chỉ trích, cha mẹ nên chủ động tạo ra một môi trường tích cực để khơi dậy năng lượng trong trẻ.
Để nuôi dưỡng những đứa trẻ xuất sắc và biết phấn đấu, cha mẹ cần kiểm soát và từ bỏ 4 điều sau đây.
Buông bỏ áp lực “siêng năng”
Khi trẻ em đến ba tuổi, đây là giai đoạn thiết yếu để phát triển cảm giác an toàn và sự tự lập. Các bậc phụ huynh nên khuyến khích trẻ tham gia vào những công việc nhà cơ bản và học hỏi kỹ năng tự chăm sóc bản thân. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng thiết yếu mà còn củng cố sự tự tin và khả năng độc lập trong cuộc sống hàng ngày.
Nghiên cứu của các nhà tâm lý học tại Đại học Harvard đã theo dõi một nhóm thanh thiếu niên kéo dài trong nhiều thập kỷ và đưa ra những phát hiện thú vị:
Những trẻ em thường xuyên tham gia vào việc nhà từ nhỏ thường có mối quan hệ tốt hơn và thái độ tích cực hơn khi trưởng thành. Chúng cũng có khả năng kiếm được việc làm có thu nhập cao gấp 4 lần so với những trẻ không được rèn luyện, đồng thời có nguy cơ thất nghiệp thấp hơn tới 15 lần.
Điều này chứng minh rằng những đứa trẻ lớn lên trong môi trường mà cha mẹ không khuyến khích sự lười biếng có xu hướng phát triển tốt hơn.
Cha mẹ cần học cách “giảm bớt” sự siêng năng của mình bằng cách làm ít hơn để khuyến khích sự chủ động ở trẻ, đồng thời tạo cơ hội cho trẻ cảm nhận được sự cần thiết và tinh thần trách nhiệm.
Việc buông bỏ không có nghĩa là cha mẹ không quan tâm hay can thiệp vào cuộc sống của trẻ. Thay vào đó, đây là cách để trẻ phát triển tính độc lập và tự lập. Ví dụ, thay vì luôn dọn dẹp phòng của trẻ, hãy khuyến khích trẻ tự làm sạch và sắp xếp không gian theo ý thích của mình. Hoặc khi trẻ gặp khó khăn, thay vì lập tức can thiệp, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ tìm ra giải pháp.
Nhờ những phương pháp này, trẻ sẽ học được các kỹ năng sống cần thiết, phát triển tư duy độc lập và xây dựng tinh thần trách nhiệm – những yếu tố quan trọng để đạt được thành công trong tương lai. Đồng thời, cha mẹ cũng có thể dành nhiều thời gian cho bản thân và phát triển các mối quan hệ khác trong cuộc sống.
Việc buông bỏ không có nghĩa là cha mẹ không quan tâm hay can thiệp vào cuộc sống của trẻ
Buông bỏ “ham muốn”
Nhà khoa học Daniel Siegel đã giới thiệu một khái niệm thú vị được gọi là “bộ não mở”:
Khái niệm này đề cập đến việc trẻ hiểu rõ về bản thân mình và cả tiềm năng trong tương lai, đồng thời nhận thức được khả năng vượt qua những cảm xúc tiêu cực như thất vọng và chán nản để đưa ra những lựa chọn phù hợp cho một cuộc sống ý nghĩa.
Cha mẹ và con cái thường có những trải nghiệm sống khác nhau, vì vậy, việc học cách “tách biệt” khỏi con là cần thiết.
Cần tạo ra một môi trường thuận lợi để trẻ có thể phát triển bản thân và trở thành người điều hành cuộc sống của chính mình.
Cha mẹ nên trao quyền kiểm soát cho trẻ, hạn chế việc đưa ra các hướng dẫn quá mức hoặc cản trở sự tự do của trẻ. Cha mẹ có thể cho phép trẻ lựa chọn các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày, từ việc chọn quần áo cho đến cách bài trí phòng ngủ. Điều này sẽ giúp trẻ nâng cao khả năng ra quyết định, phát triển sự tự tin và nhận thức về trách nhiệm với hành động của mình.
Thêm vào đó, cha mẹ cần thể hiện sự tin tưởng vào khả năng của trẻ, khuyến khích trẻ tự mình khám phá và giải quyết vấn đề. Thay vì vội vàng can thiệp khi trẻ gặp khó khăn, cha mẹ nên kiên nhẫn hỗ trợ và hướng dẫn trẻ, tạo cơ hội cho trẻ rèn luyện kỹ năng và trưởng thành.
Cha mẹ cần thể hiện sự tin tưởng vào khả năng của trẻ, khuyến khích trẻ tự mình khám phá và giải quyết vấn đề
Buông bỏ “nỗi lo”
Nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng khi thấy con mình chưa đạt được kết quả tốt như mong đợi hoặc thua kém bạn bè. Sự lo âu này có thể biến thành cơn giận, khiến trẻ sống trong trạng thái sợ hãi.
Tình trạng lo lắng và cáu gắt kéo dài có thể kìm hãm sự phát triển tính cách của trẻ, ảnh hưởng tiêu cực đến sự tự tin và khả năng tự lập của các em.
Chính vì lý do này, nhiều chuyên gia khuyên cha mẹ nên đồng hành cùng con trên hành trình phát triển một cách từ từ và đều đặn. Sự hấp tấp trong việc mong mỏi thành công có thể gây hại hơn là mang lại lợi ích.
Thay vì căng thẳng khi nhìn thấy các khó khăn, hãy chậm lại và lồng ghép tình yêu thương vào từng bước trưởng thành của trẻ. Khi trẻ cảm nhận được tình yêu và sự ủng hộ, chúng sẽ tự tin hơn để tiến về phía trước.
Cha mẹ không nên đặt nặng vấn đề trẻ có làm tốt hay không, mà cần học cách chấp nhận và tôn trọng con như một cá thể độc nhất. Mỗi trẻ đều có những sở trường và khuyết điểm riêng, và sự tiến bộ xảy ra với mọi người ở những nhịp độ khác nhau.
Hãy tập trung vào việc phát hiện và khích lệ những điểm mạnh của trẻ, thay vì so sánh hay đặt ra những kỳ vọng không thực tế.
Đặc biệt, cha mẹ cần tạo ra một môi trường an toàn và yêu thương, nơi trẻ được phép thử nghiệm, mắc lỗi và học hỏi mà không phải lo lắng về hậu quả. Nhờ đó, trẻ sẽ phát triển sự tự tin, không ngại đương đầu với những thử thách và sẵn sàng đối mặt với khó khăn trong tương lai.
Cha mẹ cần tạo ra một môi trường an toàn và yêu thương, nơi trẻ được phép thử nghiệm, mắc lỗi và học hỏi mà không phải lo lắng về hậu quả
Buông bỏ “đánh giá xấu”
Một số cư dân mạng đã tổng hợp những câu nói tiêu cực mà bậc phụ huynh thường dùng để chỉ trích con cái:
“Nhìn anh đi, mỗi lần làm bài kiểm tra, anh luôn cao điểm hơn con. Bao giờ con mới làm cho mẹ tự hào?”
“Nếu mẹ không ép con học hàng ngày, thì làm sao con có thể có được kết quả như vậy?”
“Tại sao con lại ngu dốt như thế?”
Những lời chỉ trích và phủ nhận này xâm nhập vào quá trình phát triển của trẻ, khiến chúng rơi vào cái vòng luẩn quẩn của sự thiếu tự tin.
Những đứa trẻ thường xuyên bị chỉ trích sẽ thiếu vắng sự chỉ dẫn tích cực và tiếp nhận càng nhiều năng lượng tiêu cực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tâm lý và khả năng tự tin của chúng.
Thực sự, trẻ em cũng cần có sự tự trọng.
Những phát ngôn kiểu này không chỉ không giúp trẻ xây dựng lòng tự tin, mà còn mang lại những hậu quả tiêu cực kéo dài. Trẻ có thể cảm thấy bị xem thường, thiếu sự ghi nhận và tình thương. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về tâm lý và hành vi trong tương lai.
Thay vì vậy, cha mẹ nên dành thời gian lắng nghe và thấu hiểu con cái. Hãy tập trung vào những khía cạnh tích cực, khuyến khích và động viên trẻ. Cần tạo cho trẻ cảm giác được tin tưởng và ủng hộ. Điều này sẽ hỗ trợ quá trình xây dựng lòng tự tin cho trẻ, đồng thời củng cố mối quan hệ gia đình một cách lành mạnh.
