Một câu chuyện có thật khiến nhiều bậc cha mẹ giật mình
Có một cặp sinh đôi, do cha mẹ bận rộn công việc nên phải gửi mỗi bé cho một bên ông bà nuôi dưỡng. Người anh được ông bà ngoại chăm sóc. Vì lo sợ cháu hỏng mắt, kém tập trung, ông bà tuyệt đối hạn chế việc tiếp xúc với tivi hay điện thoại. Thay vào đó, họ thường xuyên dẫn cháu ra ngoài chơi, tham gia các hoạt động khám phá tự nhiên, vận động cơ thể.
Còn cậu em ở với ông bà nội lại có trải nghiệm khác hẳn. Vì bà nội chăm một mình và cũng có tuổi, nên thường tiện tay đưa cháu chiếc điện thoại để bé ngồi chơi ngoan, bà tranh thủ làm việc nhà. Mỗi ngày trôi qua, chiếc điện thoại gần như trở thành “bạn đồng hành” bất ly thân của cậu bé.
Đến khi cả hai anh em về sống cùng cha mẹ, sự khác biệt bắt đầu bộc lộ rõ rệt. Người anh lanh lợi, hoạt bát, tự giác học tập và có khả năng tập trung tốt. Trong khi người em thường xuyên mất tập trung, học bài chỉ để “được thưởng chơi điện thoại”, và hay vòi vĩnh khi không được đáp ứng.
3 điểm khác biệt lớn nhất khi trẻ lớn lên
Dưới đây là ba khía cạnh quan trọng mà cha mẹ có thể nhìn thấy rõ sự khác biệt giữa một đứa trẻ bị cấm hoàn toàn và một đứa trẻ được chơi điện thoại tự do mà không kiểm soát.
Học tập: Chủ động hay phụ thuộc
Điện thoại với vô số video, game, hình ảnh sống động khiến trẻ quen dần với việc tiếp thu thông tin một cách nhanh chóng và dễ dàng. Điều này vô hình trung khiến các con khó tập trung với sách vở – nơi đòi hỏi sự kiên nhẫn, phân tích và tư duy sâu sắc.
Trẻ sử dụng điện thoại không kiểm soát dễ sinh tâm lý lười suy nghĩ, thích “cái gì nhanh gọn” và xem việc học là gánh nặng. Ngược lại, những đứa trẻ ít tiếp xúc với màn hình thường phát triển được khả năng quan sát, ghi nhớ, phân tích vấn đề rõ ràng hơn. Chúng biết cách tự học, tự tìm tòi mà không cần phải có “mồi nhử”.
Thói quen sống: Tự chủ hay dễ lệ thuộc
Trẻ nhỏ đang trong giai đoạn hình thành ý thức về kỷ luật, thời gian và cách kiểm soát hành vi. Việc để trẻ dùng điện thoại tùy hứng không chỉ khiến các bé lệ thuộc, mà còn dễ mất kiểm soát, hay nổi nóng khi bị gián đoạn.
Nếu cha mẹ tạo cho con môi trường có nề nếp từ nhỏ – ví dụ như quy định thời gian chơi điện thoại rõ ràng, ưu tiên chơi ngoài trời, đọc sách – thì con sẽ dần biết tự điều chỉnh cảm xúc và thói quen của mình. Trẻ có kỷ luật sẽ biết điều gì nên – không nên, từ đó dễ thành công hơn khi trưởng thành.
Giao tiếp và mối quan hệ: Cởi mở hay thu mình
Có những đứa trẻ từng rất lanh lợi, nói năng hoạt bát, nhưng sau vài năm “ôm điện thoại”, bỗng trở nên thụ động, ngại tiếp xúc. Khi đã quen với thế giới ảo, trẻ dễ mất đi kỹ năng lắng nghe, chia sẻ, thậm chí thu mình, lười vận động, không thích giao tiếp với người khác.
Thêm vào đó, khi cha mẹ nhận ra và bắt đầu la rầy, giới hạn, trẻ dễ nảy sinh phản ứng chống đối. Quan hệ gia đình lúc này cũng rơi vào trạng thái căng thẳng. Cha mẹ thấy con “cứng đầu”, còn trẻ thì nghĩ mình bị kiểm soát quá mức, không được hiểu và tôn trọng.
Giải pháp nào để không bị phụ thuộc vào màn hình?
Điện thoại không hẳn là xấu. Điều quan trọng không nằm ở việc cấm hay cho, mà là ở cách cha mẹ định hướng và đồng hành cùng con. Dưới đây là một vài gợi ý nhỏ nhưng rất hiệu quả:
- Hãy là tấm gương tốt: Nếu cha mẹ cũng thường xuyên cắm mặt vào điện thoại, rất khó để trẻ nghe lời. Hãy giảm thời gian dùng máy khi ở bên con.
- Không dùng điện thoại như phần thưởng hay hình phạt: Điều này khiến trẻ gắn việc học hoặc hành vi tốt với “điện thoại”, chứ không phải với niềm vui hay sự tự hào của chính mình.
- Thiết lập lịch trình rõ ràng: Giới hạn thời gian sử dụng mỗi ngày, ưu tiên các hoạt động trải nghiệm thực tế như vẽ tranh, chơi thể thao, đọc sách…
- Tạo không gian kết nối: Bữa ăn không có điện thoại, trước khi đi ngủ cùng nhau kể chuyện hay ôn lại những điều tích cực trong ngày sẽ giúp trẻ dần rời xa màn hình mà không bị ép buộc.
Dạy con trong thời đại số là một hành trình không dễ dàng. Nhưng thay vì hoảng loạn hay cực đoan, hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ. Bởi vì điều chúng ta dạy con hôm nay, chính là hành trang để con làm chủ cuộc đời ngày mai – với bản lĩnh, sự tự tin và khả năng sống trọn vẹn trong cả thế giới thực lẫn thế giới số.
