Trong lịch sử nước ta, kỷ nguyên độc lập được đánh dấu bằng chiến thắng Bạch Đằng năm 938. Người tạo nên lịch sử vang dội đó chính là Ngô Quyền. Một năm sau, ông lên ngôi vua và trở thành vị vua nước Việt đầu tiên trong kỷ nguyên độc lập. Sau thời gian đó, liên tiếp các triều đại mới được lập ra, các vị vua mới lên ngôi.
Ở nước ta, nhà Đinh và nhà Hồ là hai triều đại có số lượng vua ít nhất (chỉ có 2 vị vua). Trong đó, nhà Hồ chỉ tồn tại vỏn vẹn 7 năm, hai vị vua nhà Hồ đều qua đời ở nước ngoài. Dòng họ Lê chính là dòng họ có thời gian trị vì đất nước lâu nhất. Thời gian kéo dài tới 390 năm trong 2 triều đại là Tiền Lê (980-1009) và Hậu Lê (1428-1789).
Theo sách Việt Nam lược sử có ghi, khởi phát của nhà Tiền Lê và Hậu Lê đều từ vùng Thanh Hoá ngày nay. Dòng họ Lê có nhiều người làm vua nhất Việt Nam. Trong đó, vị vua mở đầu cho nhà Tiền Lê là Lê Hoàn. Vị vua mở đầu cho nhà Hậu Lê là Lê Lợi (Lê Thái Tổ).
Có tổng cộng 31 vị vua mang họ Lê. Trong đó, vị vua có thời gian trị vì lâu nhất là Lê Hiển Tông. Ông lên ngai vàng từ năm 1740, thời gian trị vì kéo dài tới 46 năm (năm 1786). Tuy nhiên, theo ghi chép lịch sử, vai trò của vua Lê trong giai đoạn này không được thể hiện rõ ràng. Nguyên nhân là do quyền lực của chú Trịnh đã lấn át quyền lực của nhà vua.
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Lê Việt Long (Lê Trung Tông, con trai của vua Lê Đại Hành) là vị vua họ Lê có thời gian trị vì ngắn nhất, chỉ vỏn vẹn 3 ngày. Ông bị em trai Lê Long Đĩnh lật đổ ngay khi mới vừa lên ngôi vua.
Dòng họ Lê là dòng họ có người người làm vua nhất trong lịch sử phong kiến ở Việt Nam.
Năm 2013, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã xếp 2 vị vua họ Lê là Lê Hoàn và Lê Lợi vào danh sách 14 vị anh hùng tiêu biểu của Việt Nam theo thứ tự thời gian.
Về vua Lê Trang Tông, có một giai thoại bất ngờ liên quan tới ông được lưu truyền. Ngày bé, ông có tính cách phóng khoáng, thích lưu lạc dân gian, gây ra tình cảnh nợ nần chồng chất không thể trả nổi. Vì vậy, ông còn được gọi là Chúa Chổm. Trong dân gian có câu nói quen thuộc: “Nợ như Chúa Chổm” để chỉ những người có nhiều khoản nợ. Về sau, Nguyễn Kim đưa Lê Trang Tông lên ngôi vua. Ông trở thành vị vua đầu tiên của thời Lê trung hưng.
